Oud Achterwillens
Oud Achterwillens is gebouwd in de jaren 50 van de twintigste eeuw. Karakteristiek zijn de portiekwoningen en de koopwoningen uit die tijd. Langs de Achterwillenseweg stonden eind twintiger jaren ‘controlewoningen’: daarin bracht de gemeente Gouda burgers onder die elders in de stad om wat voor reden niet te handhaven waren. Midden in deze buurt is ook een kleuterschool gebouwd. Deze bestaat uit twee achthoekige lokalen, grenzend aan een centrale hal. Elk van beide lokalen had een eigen keukentje. Het gebouw functioneert momenteel als buurtgebouw en heet De Bühne. Die naam herinnert aan de periode dat het gebouw een oefenlocatie was voor een toneelgezelschap.
RTV Gouwestad zond rond 1994 een radioserie uit onder de naam “De radio vertelt”. Hierin vertelt Arie Bijl enkele verhalen achter de straatnamen. Een selectie van deze vertellingen, tegenwoordig noemen wij dat Podcasts, staat met een link bij de betreffende straatnaam.
De beschrijvingen van de straatnamen zijn ontleend aan deel 3 van de 4-delige boekenserie “Stad van de Gouwenaars” uitgave van de historische vereniging Die Goude 2013.
Straatnamen
Achterwillenseweg: de polder Willens dateert uit de 11e eeuw. Het is een ontginning van de ‘wildernis’ vanaf de Hollandse Ijssel. De eerste weg die in deze polder is aangelegd is de Voorwillenseweg. In een latere periode is verder naar achter in de ontginning de Achterwillenseweg aangelegd. Daardoor is de polder verdeeld geraakt in drie gedeeltes die genoemd werden: de VoorWillens, de MiddenWillens en de AchterWillens. Door de aanleg van de spoorlijn in 1875 is de Middenwillens opgesplitst. Het noordelijke deel is bij de Achterwillens gevoegd. In 2018 is de Achterwillenseweg 30 cm opgehoogd en vernieuwd aangelegd. Op de fiets zag dat er in november 2018 zo uit (neemt bijna 6 minuten van uw tijd): klik hier>>>
Arthurpad
Genoemd naar Arthur, de legendarische hoofdpersoon in Keltische legenden en de middeleeuwse literatuur. Historici twisten over de vraag of Arthur werkelijk heeft bestaan. Volgens de legenden is hij de aanvoerder van de Britten in hun strijd tegen de Angelen en Saksen in het begin van de 6e eeuw en het middelpunt van de ridderschap van de ronde tafel. Hij trouwt met Guinevere, die uit een nobele Romeinse familie stamt en de mooiste vrouw van Brittannië is. Arthur is drager van het zwaard Excalibur. In een tweegevecht met zijn zoon Mordred, tijdens de slag van Camlann, sterft Mordred maar raakt ook Arthur dodelijk gewond.
Podcast Arthurpad
Elckerlycstraat
Genoemd naar een 15e eeuwse Nederlandse moraliteit (allegorisch spel), waarvan de volledige titel luidt: ‘Den Spyeghel der Salicheyt van Elckerlyc – Hoe dat elckerlyc mensche wert ghedaecht Gode rekeninghe te doen ‘. In het stuk zendt God de Dood uit om Elckerlyc, ‘iedereen’, met name de zondige mens, te waarschuwen dat hij een ‘pelgrimagie’ moet ondernemen, waarvan niemand kan terugkeren. Het stuk herinnert daarmee aan het uur van de dood en omvat dus een opvoedkundige boodschap (vandaar de titel ‘Spiegel’). De schrijver is niet bekend. Het stuk wordt toegeschreven aan Peter van Diest (1454 – 1507), maar ook aan Petrus Dorlandus (1451 – 1507). Elckerlyc was in de middeleeuwen een bijzonder populair en succesvol theaterstuk.
Podcast Elckerlycstraat
Esmoreitstraat
Genoemd naar Esmoreit, kroonprins van het koninkrijk Sicilië, de hoofdpersoon uit een gelijknamig Middelnederlands toneelstuk. Het is één van de abele spelen die bewaard zijn gebleven in het zogenaamde Hulthemse handschrift. Dit handschrift stamt uit 1410 en bevindt zich in de Koninklijke Bibliotheek in Brussel.
Podcast Esmoreitstraat
Gloriantplantsoen
Genoemd naar Gloriant, hertog van Brunswijk, hoofdpersoon uit een middeleeuws toneelstuk of abel spel, overgeleverd in het Hulthemse handschrift, dat zich bevindt in de Koninklijke Bibliotheek in Brussel. Het toneelstuk omvat 1142 regels, opgesteld in rijm, en gaat over de liefde tussen twee mensen van verschillende religies.
Podcast Gloriantplantsoen
Halewijnplein
Genoemd naar de hoofdfiguur in één van de oudste Nederlandse balladen: het lied van Heer Halewijn. De datering van het lied is vrij onzeker: vermoed wordt dat het in de 13e of 14e eeuw is ontstaan. Het is, voor zover bekend, pas voor het eerst opgetekend in de 19e eeuw. Heer Halewijn zingt een lied waarmee hij vrouwen verleidt waarna hij ze vermoordt. Een koningsdochter is hem echter te slim af, wat hem letterlijk en figuurlijk zijn hoofd kost.
Podcast Halewijnplein
Isoldestraat
Genoemd naar Isolde, de vrouwelijke hoofdpersoon uit één van de oudste Britse (Keltische) romans, Tristan en Isolde. Het verhaal is vermoedelijk in de 12e eeuw neergeschreven en bevat een veel gebruikt thema, waarbij de geliefden op het eind in elkaars armen sterven.
Podcast Isoldestraat en Tristanstraat
Lanseloetstraat
Genoemd naar ridder Lanseloet van Denemerken, de hoofdpersoon uit een Middelnederlands toneelstuk. Het is één van de abele spelen die vervat zijn in het Hulthemse handschrift. Het is rond 1486 in Gouda gedrukt bij Govert van Ghemen en omvat 952 in rijm opgestelde regels. Het stuk handelt over de (onmogelijke) liefde tussen personen van verschillende standing. Uiteindelijk sterft Lanseloet van liefdesverdriet.
Podcast Lanseloetstraat
Merlijnstraat
Genoemd naar Merlijn, de ziener en tovenaar in de Britse middeleeuwse Arthurromans. In het populaire verhaal over Arthur en Merlijn nam Merlijn de jonge prins onder zijn hoede en liet hem uit veiligheidsoverwegingen opvoeden bij een eenvoudig gezin. Later werd Merlijn Arthurs leermeester: hij leerde hem boogschieten, zwaardvechten en Latijn. Ook tijdens Arthurs koningsschap was Merlijn zijn naaste adviseur. Zo richtte Arthur op aanraden van Merlijn de ronde tafel op: een groep ridders die de vrede moesten bewaren en veel dappere daden verrichtten.
Podcast Merlijnstraat
Reinaertplein
Genoemd naar Reinaert, de hoofdfiguur uit het Middelnederlandse dierenepos ‘Van den vos Reynaerde’. Het boek is geschreven in de 13e eeuw door een zekere Willem en Aernout. Het drijft de spot met allerlei toestanden in de middeleeuwse maatschappij, vooral met de kerk en de adel. Tijdens een hofdag van koning Nobel (de leeuw) komen allerlei dieren zich beklagen over Reinaert. Na mislukte pogingen van Bruun de beer en Tibeert de kater weet Grimbeert de das Reinaert over te halen om naar het hof te gaan. Daar beschuldigt hij Tibeert, Grimbeert en Isengrijn de wolf van een samenzwering tegen de koning met de bedoeling om Bruun koning te laten worden. Nobel schenkt hem gratie en Reinaert zal op bedevaart naar Rome gaan. In zijn burcht Maupertuus vermoordt Reynaert Cuwaert de haas en stuurt hij Belijn de ram met de kop van Cuwaert naar koning Nobel. Reinaert wordt vogelvrij verklaard maar is al gevlucht.
Podcast Reinaertplein
Rolandstraat
Genoemd naar Roland (736 – 778), markgraaf van Bretagne en mogelijk een neef van Karel de Grote. Na een zware veldslag tegen de Moren in 778 werd de achterhoede van het leger van Karel door Basken overvallen bij Roncesvalles, waarbij Roland werd gedood. In de loop der eeuwen groeide Roland uit tot een legendarische figuur, wat in de 11e eeuw leidde tot het “Chanson de Roland”. In de 13e eeuw werd het als het “Roelantslied” in het Middelnederlands vertaald. Het epos vertelt hoe de achterhoede van Karels leger onder leiding van Roland, na verraad, in de Pyreneeën wordt aangevallen door honderdduizenden Saracenen. De Franken houden lang stand en Roland verricht wonderen met zijn zwaard Durendal. Uiteindelijk bezwijken ze voor de overmacht. In opperste nood blaast Roland op zijn hoorn “Oliphant” om Karel de Grote te waarschuwen, maar de toegesnelde vorst vindt alleen de lichamen van de gesneuvelden.
Podcast Rolandstraat
Tristanstraat
Genoemd naar ridder Tristan, de mannelijke hoofdpersoon uit één van de oudste Britse (Keltische) romans, Tristan en Isolde. Het verhaal is vermoedelijk in de 12e eeuw neergeschreven en bevat een veel gebruikt thema, waarbij de geliefden op het eind in elkaars armen sterven.
Podcast Tristanstraat en Isoldestraat