Wandeling Polder Willens, Slagenbuurt

Startpunt Graaf Florisbrug, richting Driewegsluis

Veel inwoners van de wijk weten dat Achterwillens in een polder ligt, maar voor dit soort dingen geldt vaak, dat je het pas gaat zien, als iemand je daar op wijst. Dat overkwam veertien wijkbewoners in februari tijdens de wandeling met Goudoloog Marina Perdijk door de Slagenbuurt en een deel van de Goudse Hout (3,6 kilometer).
Geniet van dit feiten- en fotoverslag en loop of fiets net als wij voortaan met een heel andere blik door de wijk.

• De polder Willens, bestaande uit de delen Voorwillens, Middenwillens en Achterwillens, is ouder dan de stad Gouda. Het is in de 11^e eeuw ontgonnen, nog voordat de ‘stad’ Gouda er was. Waar nu het centrum is, was grotendeels bos, zo is te zien op onderstaand kaartje
• Ontginning begon vanuit de oeverwallen van de Hollandsche IJssel. Die nu nog steeds een getijdenrivier is, dus met eb en vloed.
• De latere tiendwegen (Voorwillens, Middenwillens en Achterwillens) in deze ontginningen dienden als tijdelijke achterkaden en bases voor de volgende ontginningen.

situatie rond 1400

Tussenstop op Oostboezemkade langs de Breevaart

Water rechts van de Oostboezemkade, achterkant Wet. Venteweg, lopend richting sluis

• De Breevaart is gegraven voor afwatering van de polders Reeuwijk, Sluipwijk en Alphen. Het diende als zogenaamde ‘boezem’.

• Dijken waren van klei, daarom was het belangrijk dat de waterhuishouding aan beide zijden goed werd geregeld. Geen verdroging, anders ontstaan er problemen zoals destijds in Wilnis.
• Destijds (tot eind 19de eeuw) hebben twee molens dienst gedaan om water uit de polders van Sluipwijk en Reeuwijk te regelen op de Breevaart.

• Molen Sluipwijk is rond 1604 gebouwd en in 1898 buiten gebruik gesteld.

• De Sluipwijkse molen is in 1984 helaas gesloopt: zonder toestemming van de Gemeente Gouda, dus illegaal!
• Lopend op de Oostboezemkade zie je (enigszins verstopt) nog de wateruitlaat waar ooit de molen stond.
• Op de plaats waar de Sluipwijkse molen stond, staat nu een huis (rechts van de fietsdoorgang richting wethouder Venteweg/ hoek Oostboezemkade.) Op bovenstaande foto zie je de wateruitlaat vanaf de molen richting Graaf Florisbrug.

rechts het water uit Polder Sluipwijk, links van deze doorgang stond molen Sluipwijk

• De Willenspolder is in 1964 aangekocht van Reeuwijk en geannexeerd door Gouda.

Tussenstop Driewegsluis, Reeuwijks verlaat

• Unieke driewegsluis (er zijn er drie van in Nederland, en die in Gouda is de enige die nog regulier gebruikt wordt. De sluis diende om verbinding te maken tussen de polders Reeuwijk (links) en Sluipwijk (rechts) voor doorvoer goederen vanuit deze polders naar Gouda en vice versa.

• Er was destijds ook een overtoom (dam) waarover de scheepjes konden worden getrokken om van de lager gelegen polders naar de Breevaart te komen (zie ook eerdere plattegrond).
• De Reeuwijkse molen, voor ontwatering van de polder Reeuwijk, is in 1608 gebouwd en in 1925 buiten gebruik gesteld. De molenstomp is na vele jaren bewoond te zijn geweest enkele jaren geleden deels herbouwd.

nieuwe opbouw Reeuwijkse molen (de buizen hebben te maken met de huidige waterhuishouding)

• Elektrisch gemaal Burgvlietkade, gebouwd in 1934.

Tussenstop Wethouder Venteweg

• Wethouder Venteweg (voorheen Platteweg) was tot 1964 Reeuwijks grondgebied. De weg is genoemd naar Gerrit Vente, die rond 1919 een smederijbedrijf aan de ‘s-Gravenbroekseweg had en later wethouder werd in Reeuwijk).
• Tot midden 20^e eeuw had deze water aan weerszijden. Dit gaf op lange termijn veel overlast (verzakkingen e.d.). Uiteindelijk zijn de watertjes gedempt. Op het Aschpotpad zijn de waterlopen richting Venteweg nog goed te zien (zie verderop).

Wethouder Venteweg rond de jaren vijftig

• Naast bewoning was er in deze straat ook bedrijvigheid (waaronder bakkers en smeden).

Tussenstop achter de Wethouder Venteweg op het Aschpotpad

Hier zie je het typische Slagenlandschap: de stukken land zijn lang en smal: ongeveer 1100 meter lang 110 meter breed. Veel slootjes.

• Bij het trapveldje bij de Kwartslag was tot aan midden 20^e eeuw een Aschpot: dit was de vuilstortplaats met verbrande resten van huishoudelijk afval vanuit de stad Gouda. Bij werkzaamheden ter voorbereiding van de woningbouw in de Slagenbuurt werden er volop pijpenkoppen gevonden. Er is dus ook industrieel afval gestort.

Tussenstop Slagenbuurt

• Nadat alle straten een naam hadden gekregen, hebben bewoners aangedrongen voor naamgeving van de ‘doorsteekjes’ tussen de straten (Doorslag etc.) Deze straatnaambordjes zijn witgekleurd in tegenstelling tot blauwgekleurde straatnaambordjes. Dit om aan te geven dat het een bewonersinitiatief is geweest.

• Een deel Slagenbuurt (ong. een kwart) was bestemd voor groen, zo was afgesproken met Reeuwijk (dat onder die voorwaarden de grond had afgestaan. Wegens behoefte aan woningen is dit deel van de wijk toch bebouwd (Sluismeesterslag, Leenmanslag, die buurt), echter met een duurzame inslag. O.a. te zien aan de straatverlichting met zonnepanelen.

Van de Heemraadslag richting Goudse Hout steek je Vliet van Erberveld over, één van de oudste watertjes, dat werd gebruikt voor het vervoeren van goederen, gewassen e.d. Deze is rond 1300 in gebruik genomen door boer Erberveld. De afwatering is bij gemaal bij de Lidl op Hollandse IJssel.

Vliet van Erberveld, richting Ommeslag

• De tiendwegen (Voor- en Achterwillenseweg) hadden hoge bruggen zodat de schepen zonder problemen naar de stad konden varen. Deze hoge bruggen zijn kenmerkend voor het poldergebied in en om Gouda. Bijgaande foto uit het streekarchief (rond 1900) geeft daar een beeld van.

• 

  Erbenburg bij het Gloriantplantsoen anno nu (2018)

Tussenstop Goudse Hout – ingang bij Wielerbaan

• Voor aanleg van de rondweg Goudse Houtsingel, had Gouda destijds grond van Reeuwijk nodig.
• Het noordelijke deel, grenzend aan de Platteweg en Vlietdijk is eigendom van gemeente Reeuwijk. Grootste deel van de Goudse Hout ligt op Goudse grond. Het groen is aangelegd in jaren 80 van de vorige eeuw.. Stukje van de wielerbaan ligt in Reeuwijk

• Vroeger was er een camping
• Kent nu een volkstuinencomplex.

Tussenstop Goudse Hout – smultuin

• De smultuin is in oktober 2014 aangelegd voor wandelaars in Goudse Hout en kinderen van school Vindingrijk (voorheen Wethouder Luidensschool).
• 16 maart, tijdens NL doet, begin een proefproject voor bijen. Komt allen helpen. Inzaaien van planten voor bijen is lastig want grond moet schraal zijn. Grond in Goudse Hout is erg nat.

Tussenstop Heemtuin

• De Heemtuin is in 1985 ontstaan, om te laten zien hoe het in het verleden was. Oude waterwegen, slagen/cope-landschap, knotwilgen. De heemtuin heeft een eigen waterpeil met kleine sluisjes om waterpeil te regelen (zie foto).

• De Heemtuin heeft 65 vrijwilligers, en elke zaterdag wordt er vanaf 13.00 uur gewerkt.
• Langs het fietspad Achterwillenseweg zie je diverse waterdoorlaten naar de Goudse Hout.

Tussenstop gemaal Willens, Achterwillenseweg

• Het gemaal is aangelegd om recreatiegebied (polder) Goudse Hout af te koppelen van de Reeuwijkse Plassen voor het afvoeren van water. Het water uit polder Willens bevat relatief veel voedingsstoffen die een negatief effect hebben op de waterkwaliteit van de Reeuwijkse Plassen.

Hoogteverschil is in waterpeil is ong 30 cm.

Met heel veel dank aan onze gids, Marina Perdijk.

Voor verbeteringen, aanvullingen houden wij ons aanbevolen: netwerkachterwillens@gmail.com.

(tekst en foto’s: Michael van Wijngaarden, Gerda den Hollander)

Voor wie enthousiast is geworden, dit was de route:

Begin Graaf Florisbrug, linksaf Oostboezemkade op, doorlopen langs sluis tot informatiebord,
terug langs sluis, linksaf (fiets)doorsteek volgen,
wethouder Venteweg oversteken via doorsteek (iets links) naar Aschpotpad.
Rechtsaf Aschpotpad op richting Kwartslag,
linksaf Doorslag in, uitlopen tot Drossaardslag,
linksaf tot einde Drossaardslag,
rechtsaf Heemraadslag, over brug, oversteek Goudse Houtsingel,
rechtdoor Kale Jonkerpad volgen tot Smultuin
rechtsaf weg vervolgen, met bocht naar links mee tot Heemtuin (aan rechterhand).
Na een rondje Heemtuin terug naar waar je vandaan komt, eerste pad links, uitlopen tot oversteek Goudse Houtsingel (bij fietsenwinkel),
rechtsaf Achterwillenseweg op, doorlopen o.a. langs gemaal tot einde weg.